"An" Kavramı ve Onun Üzerine Şahsımca Öttürme

   Zamanları sınıflandırır insan, gerek sayısal değerlere göre, gerek kendince bir değer sıralamasına sokarak. Sınıflandırmalarımızda yaşananların yanında "yaşanması gerekenleri" de değer yargılarımıza göre üst ya da alt sıralara yerleştiririz. Kendimizi bir şartlandırma içinde sokarak, bu üst sıralardaki yaşanması gerekenleri bir "amaç" haline getiririz. Yürünmesi gereken ve sonu flamalar ve bitiş çizgisi belli olan bir yol gibi düşünürüz örneğin. Zannederiz ki o bitiş çizgisini geçtiğimizde hayatımız "gökten üç elma düşmüş" gibi bir masal bitim söylemi ile tamamlanacak ve ondan sonra mutlak mutluluk içinde olacağız. Fakat kaçırdığımız nokta da şudur: Hayat, sürekli olarak devinim halinde olan bir çark gibidir, ta ki varoluşunuzun sonuna kadar. Biz ise bu yollarda geçirdiğimiz, hedefe ulaşmak için harcadığımız her an'ı hiçe sayarız, hem de yaşamak istediğimiz tek bir an için. Bu "mükemmel an"ların beklentisi ile anların toplamı olan ömrümüzü harcarız ve "mükemmel an"lardan sonra ki yaşamın tatminsizliği ise her seferinde bir tokat gibi çarpar yüzlerimize. Bitiş çizgisini geçtikten sonra tek gördüğümüz devam eden bir yoldur, uzunluğu meçhul olan. Hayat devam eder, hayat devinir, biz istesek de istemesek de.
   Olasılıkların oluşturduğu bu kaosta, iki yüzlü olan bu para her zaman yazı veya tura gelmez isteğimiz gibi. Gerçekleşmeyen amaçlar uğrunda geçen tatminsizliğin egemen olduğu bir hayatta bir yüzüdür bu paranın. Elbet bu söylemlerimden amaçsız süregelen bir hayat biçimini savunduğum sanılmasın. Bir insan bir amaca hayatını adayabilir ve onun uğruna geçirdiği her an ona mutluluk getirebilir.  Benim karşı çıktığım nokta hayatın getirdiği her an'ı yaşamaya çalışmak yerine mükemmel an uğruna hiçe sayılan anlar. "Yaşamaya çalışmak" diyorum, dikkat çekerim. Bir hayatın her an'ının yaşanamayacağı aşikar, insan gibi kısıtlı varlığız hepimiz sonuçta. Fakat yaşanmaya çalışılan her an kanımca kutsaldır, tanımaya çalışılan her insan, okunmaya çalışılan her kitap, görmeye çalışılan her yer gibi. İyisi ile kötüsü ile yaşıyoruz işte ve bunlar her zaman adil yüzdeler ile yaşanmıyor. Elimizde böyle kısıtlı bir varoluş ve onun getirdiği zaman kavramı var iken ne diye hapsediyoruz kendimizi daha küçük zaman dilimlerine, anlam veremiyorum.
   Kişisel gelişim uzmanı gibi palavra sıkmıyorum veyahut doğu felsefesi alimi gibi hayattan soyutlanmanızı istemiyorum. Sadece bulunduğumuz şu hayatı yaşamanızı istiyorum, iyisi veya kötüsü ile. Hayata ve an'lara anlam vermeye çalışmadan, onunla birlikte devinerek belki de. Hayata bir amaç, bir sıfat, bir yargıç cübbesi giydirmeden, sadece ona yolcu olarak yaşamalı. Hayat bunları değil, sadece "yaşayan"ları bekler çünkü.

Sokrates Adında Bir At Sineği

     Sokrates'in Savunması'nı okuyanlar bilir,incecik bir kitaptır.Fakat nitelikli kütüphanelerin en nitelikli kitaplarındandır.Olay Atinalı Meletos,Anytos ve Lykon'un büyük filozofu dinsizlikle ve gençleri dinden ve otoriteden çıkartmakla suçlaması üzerine yaşanıyor.Sokrates yargılanırken yaptığı savunma öğrencisi Platon tarafından yazıya geçiriliyor.Yazılı eser bırakmayan, öğretisini diyalog yoluyla gerçekleştiren Sokrates'i kendi ağzından tanımak için tek kaynak bu muhteşem savunma:Sokratesin Savunması!Düşmanlarının tüm suçlamalarının çelişkilerle dolu olduğunu ortaya döken ve buna rağmen Baldıran zehri içmekten kurtulamayan filozof ölümden korkmamaktadır.Ölümün bilinmezlik olduğunu ve rahat bir uyku ile iyilerin bulunduğu bir ölüler diyarı ihtimalleri üzerinde durmuştur.Her iki ihtimalide güzel bulmuş ve bu nedenleri korkmayışının gerekçesi olarak sunmuştur.
    Gelelim asıl meseleye,Sokrates'in At Sineği olması meselesine...Filozof savunmasının bir yerinde şöyle diyor:''Eğer beni öldürürseniz,hem büyük,hem cins,ama büyüklüğünden dolayı biraz mahmuzlanarak dürtüklenmesi şart olan cins bir ata benzeyen devleti yerinden oynatmak için,Tanrısal heyetin kararıyla başınıza musallat olan benim gibi bir at sineğini kolayca bulamazsınız.Ben kendimi,Tanrı'nın,devletin başına musallat etmek için yarattığı bir at sineği olarak görüyorum.Ben her gün her yerde sizi dürtükleyip sarsıyor,sıkıştırıyor,azarlıyorum;peşinizi bırakmıyorum.Benim gibi birini kolay kolay bulamayacaksınız.Demek ki beni dinlerseniz,beni,kendi iyiliğiniz için korumuş olursunuz.Ama belki de,ansızın uykusundan uyandırılan biri gibi,öfkelenerek, Anytos'un dediklerine kulak verip kendinizi korumaya yönelecek,beni düşüncesizce ölüme mahkum edeceksiniz ve Tanrı size acıyıp başka bir at sineği gönderinceye kadar,hayatınızın geri kalanında gene uykuya dalacaksınız.'' Sokrates'i devletin ve insanların başına Tanrı mı musallat etmiştir bilinmez ama Sokrates'ten sonra tarih göstermiştir ki at sinekleri hep var olmuştur.At sinekleri sistemin,devletin,insanların bozuk yanlarını kendilerine has tarzlarla göstermiştir.Kimisi Sokrates gibi bu kutsal amaca inanarak,nihai amacına ulaşmak için politikaya karışmamış,kimisi karışmıştır.Sokrates,politikaya karışmayarak yetmiş sene yaşayabildiğini söylemiştir.Sokrates'in politikaya karışmadığı için yetmiş sene yaşayabildiğini söylemek bir teoridir ama gerçek olan şudur ki at sinekleri her zaman öldürülmüştür.At sineklerinin bitmediği gibi Anytos'larda bitmemiş,bitmeyecektir.
    At sineklerine baldıran zehrini içirenler bizleriz.Uyandırılmak istenen bizler.Bizler uyanmadıkça at sinekleri sürekli baldıran zehri içecek ve onların baldıran zehri içtiği her gün omuzlarımıza birer at sineği yükü daha binecek.Bizim at sineği kadar hissetmediğimiz ama kütlesel manada çok büyük olan bir yük...Bilelim ki Suç Anytos'lar da değil,at sineği dediğimiz devleri görmeyen kör gözlerimizde!

Tek Bir Geçmiş, İki Farklı İnsan

Kendime ve çevremdekilere hep derim, geçmişten bahsedildiği vakit. "Geçmişi yaşayan insan ile geçmişi düşünen insan aynı kişi değildir." Açmak gerekirse, belirli bir anı yaşayan belirli bir insan eğer o an üzerine gelecek bir zaman diliminde düşünür ise onu yaşadığı gibi bulamayacaktır. Peki dayanağım mı ne? Elbetteki tek gözlem aracım olan "ben." Bir insanın temel gözlemini kendi karakteri üzerinden şekillendirmesi dışında, başka bir ihtimal söz konusu mu ki zaten? Hangimiz farklı insanları, farklı hayatları yaşayabiliyoruz? Yaşadığım ve anladığım tek benlik olan kendi benliğim üzerinden konuşacağım öyleyse. Yaşanmış olanı düşündüğüm vakit kendimi her düşünüşte farklı sorular sorarken yakalıyorum. Bir gün kendimi haklı bulurken, öbür gün haksız bulabiliyorum. Her seferinde farklı bir bakış açısı ile yaklaşıyorum, o an ki hissettiklerime göre. Peki bunun sebebi nedir? Bunu benim gibi Cemil Meriç'te sorgulamış zamanında, aklımdaki bu konuya dair bir çok ve dağınık fikirleri bir eden de odur zaten. "Neleri hatırlıyoruz? Niçin hatırlıyoruz? İntibalarımızın kaçta kaçı şuura intikal ediyor? Hatırlayıp, hatırlamamakta özgür müyüz? Şuur altında uyuyan ihsas ve intibalar yığınını yeniden niçin ve nasıl inşa ediyoruz? Bazen tam bir iyi niyetle mazideki olayları çarpıtıp durmuyor muyuz? Aynı olaylar ile ilgili çeşitli şahadetler nasıl kontrol edilecek? Hatıralarımızda ferdi ile sosyalin payı nedir?" diye ardı arkası kesilmeyen ve hiç birine tutup da tatmin edici bir cevap bile verilemeyecek soruları sormuş üstat. Bu soruların hepsini tek tek açmak, belki bir ömür sürer. O yüzden şu soruları soracağım, "gerçek" bir geçmişe sahip değilsek, "ben" diye tanımladığımız şey nedir? Anılarımız, yaşanmışlıklarımız ve çıkarımlarımızın oluşturduğu biz sadece takındığımız bakış açılarından birinin, anlık bir duygusal halin mi eseri? Ve bu benliğimizi olduğundan değersiz yapar mı? Hayatın olasılıkların ve seçimlerin bir flörtü olduğunu düşünen bir insan olarak şunu demeliyim: seçimlerimizi yaşıyoruz ve bunu tersine çevirmek gibi bir ihtimale pek sahip olmuyoruz. Bu yüzden yaşamalıyız, soruları yok sayarak değil fakat yaşamalıyız işte. Hayatın hem anlaşılıp hem yaşanması imkansız derler, ben ise denge kurmaktan yanayım.